به قلم حمید اطهری نژاد
نسبت مرغ و خروس
در گله‌های مرغ مادر گوشتی، نسبت بهینه مرغ و خروس برای دستیابی به بالاترین درصد باروری و هچ معمولاً ۸ تا ۱۰ مرغ به ازای هر خروس (۱:۸ تا ۱:۱۰) است.
نسبت کمتر (مثلاً ۱:۶) باعث رقابت شدید خروس‌ها و استرس در گله می‌شود.
نسبت بیشتر (مثلاً ۱:۱۲ یا بالاتر) باعث کاهش تعداد جفت‌گیری موفق و در نهایت افت باروری و کاهش راندمان جوجه‌کشی می‌شود.
این نسبت در ابتدای تولید (۲۴-۳۰ هفتگی) کمی بیشتر در نظر گرفته می‌شود زیرا با گذشت زمان قدرت باروری خروس‌ها کاهش می‌یابد و لازم است تعادل گله حفظ شود.
علل تلفات طی دوره تولید
تلفات در دوره تولید (۲۴ تا ۶۰ هفتگی) می‌تواند از ۸ تا ۱۲ درصد متغیر باشد و عمدتاً ناشی از عوامل زیر است:
بیماری‌ها
بیماری‌های ویروسی: برونشیت عفونی، نیوکاسل، آنفلوانزای پرندگان
بیماری‌های باکتریایی: کلی‌باسیلوز، سالمونلوز
بیماری‌های انگلی: کوکسیدیوز، شپش و کنه
مدیریت واکسیناسیون و بهداشت از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه است.
مشکلات تغذیه‌ای
جیره نامتعادل (کمبود ویتامین‌ها، مواد معدنی یا اسیدهای آمینه ضروری) می‌تواند منجر به ضعف سیستم ایمنی، کاهش باروری و افزایش تلفات شود.
تلفات ناشی از استرس
حمل‌ونقل، تراکم بیش از حد، تغییرات ناگهانی دما و صداهای ناگهانی باعث تلفات ناشی از استرس می‌شوند.
مشکلات پا و اسکلت
وزن بالای خروس‌ها یا مرغ‌ها می‌تواند موجب مشکلات پا، زمین‌گیری و حذف اجباری پرندگان شود.
اختلالات تولیدمثلی
درگیری‌های داخل گله (نوک‌زنی و درگیری خروس‌ها)، مشکلات بیضه در خروس‌ها و انسداد تخمدان یا تخم‌بر در مرغ‌ها از علل کاهش تولید و افزایش تلفات است.
کیفیت پایین خروس‌ها
کیفیت پایین جوجه‌خروس‌های اولیه (وزن کم، ناهنجاری‌ها یا ضعف ژنتیکی) منجر به کاهش طول عمر باروری و افزایش حذف زودهنگام می‌شود.
راهکار کاهش تلفات
مدیریت بهداشتی سخت‌گیرانه (واکسیناسیون کامل، ضدعفونی و کنترل ترافیک حیوانی).
تغذیه مناسب متناسب با سن و مرحله تولید.
رعایت تراکم مناسب و تهویه کافی.
تعویض یا افزودن خروس‌های جوان در هفته‌های میانی برای حفظ باروری
آموزش پرسنل برای کنترل رفتارهای استرس‌زا در گله.
نتیجه‌گیری
حفظ نسبت صحیح مرغ و خروس و مدیریت جامع سلامت، تغذیه و استرس از مهم‌ترین اقدامات برای کاهش تلفات و بهبود عملکرد باروری و تولید در گله‌های مرغ مادر است.
جدول استاندارد نسبت مرغ به خروس و درصد باروری مورد انتظار
سن گله (هفته) | نسبت مرغ به خروس (مرغ:خروس) | درصد باروری مورد انتظار |
24 – 30 8:1 | 8:1 | 96 – 98% |
31 – 40 9:1 | 9:1 |
94 – 96% |
41 – 50 10:1 | 10:1 | 92 – 94% |
51 – 60 | 10:1-11:1 | 90 – 92% |
نکات مدیریتی مرتبط با نسبت و باروری:
در ابتدای تولید معمولاً خروس‌ها کمی بیشتر نگه‌داری می‌شوند (نسبت 8:1) زیرا در ماه‌های اول باروری بالا است و درگیری‌های خروس‌ها کمتر رخ می‌دهد.
با افزایش سن، قدرت باروری خروس‌ها کاهش می‌یابد؛ در نتیجه، لازم است نسبت مرغ به خروس به تدریج افزایش یابد تا از رقابت شدید و استرس جلوگیری شود.
جوان‌سازی خروس‌ها (جایگزینی بخشی از خروس‌های مسن با خروس‌های جوان‌تر) می‌تواند باروری را در هفته‌های پایانی افزایش دهد.
مراقبت از سلامت پا و وزن خروس‌ها ضروری است زیرا ناهنجاری‌های اسکلتی یا وزن بالا موجب کاهش دفعات جفت‌گیری موفق می‌شود.
Persian 
English